Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου 2014

Ο Παρθενώνας ανήκει στην ανθρωπότητα, αλλά η κλοπή είναι κλοπή...

Τα έργα τέχνης δεν έχουν εθνικότητα. Ανήκουν προφανώς στο δημιουργό τους, ο οποίος τα δωρίζει στην ανθρωπότητα. Τα βιβλία, για παράδειγμα, του Ντοστογιέφσκι δεν είναι ρωσικά, οι πίνακες του Νταλί δεν είναι ισπανικοί, η μουσική τού Μπετόβεν δεν είναι γερμανική αλλά οικουμενική. Κάθε χώρα πρέπει να είναι υπερήφανη και να προστατεύει τους σπουδαίους καλλιτέχνες της, οφείλει όμως να διαθέτει τη γενναιοδωρία να παραδέχεται ότι τα πνευματικά αριστουργήματα δε χρειάζονται βίζα για να ταξιδεύουν, ούτε διαβατήριο που να υποδηλώνει τον τόπο "παρασκευής" τους. Υπερβαίνουν τα τεχνητά σύνορα που έχουν τοποθετήσει οι στενόμυαλοι, προκειμένου να γίνονται κτήμα κάθε νου και κάθε ψυχής που δεν αναζητούν το υπερβατικό στη βασιλεία των ουρανών αλλά στο μεγαλείο τής γήινης έμπνευσης.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Βρετανικό Μουσείο έχει δίκιο όταν ισχυρίζεται πως και τα γλυπτά τού Παρθενώνα δεν ανήκουν στην Ελλάδα, αλλά στους απανταχού λάτρεις τής καλλιέπειας. Εξανίσταμαι, επίσης, όταν ακούω "ελληναράδες" να κλαψουρίζουν για τη χαμένη αδελφή των Καρυάτιδων, την ίδια ώρα που δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους στον Παρθενώνα ή στο Νέο Μουσείο τής Ακρόπολης, εξακολουθούν να αποκαλούν τα γλυπτά "ελγίνεια" ή "μάρμαρα", ίσως σαν αυτά που χρησιμοποίησαν όταν κατασκεύαζαν τους αρχοντοχωριάτικους λουτροκαμπινέδες τους, και να ταυτίζουν την τέχνη με τις βιντεοκασέτες τού '80, τα σκυλάδικα της εθνικής οδού και τις κατά παραγγελία προσωπογραφίες τους. Είναι οι ίδιοι "ελληναράδες" που σήμερα αποθεώνουν τον Τζορτζ Κλούνι για το ότι υποστηρίζει το αίτημα επιστροφής των γλυπτών, αν και είναι ζήτημα αν ο αστέρας τού Χόλιγουντ έχει ιδέα περί τίνος πρόκειται, και την ίδια στιγμή είναι έτοιμοι να τον αποκαλέσουν "χαζοαμερικανάκι" στην περίπτωση που πετάξει καμιά "ανθελληνική" μπαρούφα, ας πούμε για το κυπριακό...

Πριν ξεσπάσετε την οργή σας πάνω μου για το δήθεν ανθελληνικό μου παραλήρημα, σας ενημερώνω πως είμαι υπέρ τής επιστροφής των γλυπτών τού Παρθενώνα στην Αθήνα, για τον ίδιο λόγο που είμαι υπέρμαχος της επιστροφής οποιοδήποτε έργου τέχνης έχει πέσει αντικείμενο λεηλασίας ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, που αντιμετώπιζαν τις κάθε είδους αποικίες τους σαν τσιφλίκι στο οποίο μπορούσαν να κάνουν ό,τι θέλουν. Ο λόρδος Ελγιν κι ο κάθε λόρδος Ελγιν δεν ήθελαν να διασώσουν τις αρχαιότητες από τους "κανίβαλους" ιθαγενείς ή από την καταστροφή τους λόγω πολεμικών συρράξεων. Αν αυτός ήταν ο σκοπός τους, άλλωστε, δεν θα τις μεταπωλούσαν με υψηλότατο τίμημα και θα απαιτούσαν το γυρισμό τους όταν οι συνθήκες στον τόπο καταγωγής τους θα εξομαλύνονταν. Επιπλέον, τα γλυπτά τού Παρθενώνα είναι ίσως τα μοναδικά έργα τέχνης αυτής της αξίας τα οποία είναι διαχωρισμένα.

Κι όσο κι αν είναι βολικό για το ίδιο το Βρετανικό Μουσείο το επιχείρημα πως στις αίθουσές του, στις οποίες φιλοξενούνται κι άλλα εκθέματα-προϊόντα κλοπής από άλλες χώρες, μπορεί κανείς να "περπατήσει" την παγκόσμια ιστορία χωρίς να απαιτείται να ταξιδέψει σε κάθε ένα κράτος ξεχωριστά, έχει ηθική υποχρέωση να παραδεχθεί ότι όλα αυτά τα χρόνια λειτούργησε με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί ένας κλεπταποδόχος. Φαντάζομαι πως και στα βρετανικά δικαστήρια δύσκολα θα μπορούσε κάποιος "επαγγελματίας" αυτού του είδους να αθωωθεί με τη δικαιολογία πως αγόρασε ένα κλεμμένο ρολόι για να το διασώσει από τον κλέφτη, πόσω μάλλον όταν δεν έχει σκοπό να το επιστρέψει στο θύμα τής κλοπής...

Ο Β. Βενιζέλος δεν είναι ακριβώς ο αγαπημένος μου πολιτικός. Θεωρώ, όμως, αρκετά έντιμη την πρόταση που είχε καταθέσει με την ιδιότητα του υπουργού Πολιτισμού πριν 13 χρόνια, με την οποία εισηγείτο να τεθεί στο περιθώριο το ζήτημα της ιδιοκτησίας, να επιστραφούν τα γλυπτά στην Αθήνα, ειδικά με την κατασκευή τού Νέου Μουσείου τής Ακρόπολης, και σε αντικατάστασή τους το Βρετανικό Μουσείο να φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις άλλων ελληνικών αρχαιοτήτων. Αν οι βρετανοί πίστευαν πραγματικά στην οικουμενικότητα των έργων τής ανθρώπινης διάνοιας, θα είχαν αποδεχθεί άμεσα αυτήν την πρόταση και θα τη συμπλήρωναν με το δανεισμό, για παράδειγμα, των λίθων τού Στόουνχετζ, λέω τώρα. Και οι ίδιοι όμως γνωρίζουν ότι οι σοφιστείες τους είναι προφάσεις εν αποικιοκρατικές αμαρτίαις και τίποτα παραπάνω. Βρίσκουν, ωστόσο, και τα κάνουν σε λαούς που κι όταν τους σπάνε τις αλυσίδες αυτοί συμπεριφέρονται σαν ακόμα να τις κουβαλούν, έτσι όπως έχουν συνηθίσει να συμπεριφέρονται σα σκλάβοι...   







Δεν υπάρχουν σχόλια: