Πώς θα 'θελα να είχαμε μία και δύο κι εκατομμύρια Μελίνες...

Λένε ειρωνικά όσοι δεν έχουν καταφέρει πολλά ή ξέρουν ότι δεν θα κατορθώσουν κάτι σημαντικό στη διαδρομή τής δικής τους ζωής πως τα νεκροταφεία είναι γεμάτα αναντικατάστατους. Πίσω από αυτόν τον αφορισμό επιχειρούν να ωραιοποιήσουν τη δική τους μετριότητα, σνομπάροντας εμμέσως προσωπικότητες που δε μπορούν να φτάσουν ούτε στο μικρό τους δαχτυλάκι. Είναι προγονολατρία να ισχυριστώ, για παράδειγμα, πως θα προτιμούσα αν υπήρχε κάποιος πρώτος μεταξύ ίσων αυτός να ήταν ο Περικλής ή ο Θεμιστοκλής κι όχι ο Αντ. Σαχλαμαράς κι ο Β. Βενιζέλος; Αν σας έλεγα πως ο Χ. Χωμενίδης, ο Π. Τατσόπουλος κι όλοι οι υπόλοιποι κουλτουριάρηδες συγγραφείς τού Κολωνακίου δεν είναι σε θέση να γράψουν ούτε μια σελίδα που να αντιστοιχεί στο μεγαλείο των έργων τού Νίκου Καζαντζάκη θα ήμουν υπερβολικός; Αν σας αποκάλυπτα πως η συντριπτική πλειονότητα των σύγχρονων "έντεχνων" μουσικών μού προκαλεί πολλά χασμουρητά κι ελάχιστη από τη συγκίνηση που μου δημιουργεί η μουσική τού Μάνου Χατζιδάκη θα με αποκαλούσατε άμουσο; Ενδεχομένως, αλλά γιατί θυμόμαστε σήμερα με νοσταλγία τη Μελίνα Μερκούρη, 20 χρόνια μετά από τον θάνατό της; Γιατί ήταν σπουδαία ηθοποιός, με βάση τεχνικά κριτήρια, ή αξεπέραστη υπουργός Πολιτισμού, στηρίζοντας την κρίση μας σε πολιτικάντικους όρους; Οχι, κυρίες και κύριοι. Τη νοσταλγούμε γιατί σπανίζουν στις ημέρες μας οι προσωπικότητες που ζουν και πολιτεύονται με πάθος και είναι την ίδια ώρα τόσο ελληνίδες όσο και κοσμοπολίτισσες...

Ζούμε σε μια χώρα η πλειονότητα των κατοίκων τής οποίας είναι είτε ελληναράδες είτε ξενόδουλοι. Στη μια γωνιά τού δρόμου ακούς ανθρώπους που κομπάζουν για την εθνικότητά τους, βροντοφωνάζουν "σαν την Ελλάδα δεν έχει" όταν το πιο μακρύ ταξίδι τους είναι για σουβλάκι στον Ισθμό ή για γαλακτομπούρεκο στα Καμένα Βούρλα και υποτιμούν όλους τους άλλους λαούς γιατί "φυσικά" ο περιούσιος, ο εκλεκτός τού θεού, είναι ο ελληνικός. Και η άλλη γωνιά τού δρόμου είναι γεμάτη από αυτούς που περιμένουν κάποιον ξένο προστάτη να τους πιάσει από το χέρι και να τους περάσει απέναντι. Διαφωνούν μονάχα στην εθνικότητα του σωτήρα: άλλοι προτιμούν τους αμερικανούς, αρκετοί τους γερμανούς και οι περισσότεροι το ξανθό γένος που κατοικεί στη Ρωσία και το οποίο ύστερα από τους ουκρανούς θα έρθει και στη Μεσόγειο για να μας απαλλάξει από τους αλλόδοξους. Γι' αυτό και η Μελίνα ξεχώριζε σαν τη μύγα μέσα στο γάλα: γιατί δήλωνε κι αισθανόταν υπερήφανη που ήταν ελληνίδα την ίδια στιγμή που σεργιάνιζε στις γειτονιές τού κόσμου με την άνεση του ανθρώπου που μπορεί να χτίσει οπουδήποτε μια πατρίδα όταν η δική της, της φέρεται άσχημα, όπως είχε φερθεί πολλές φορές η Ελλάδα στη Μερκούρη. Αυτό θα έλειπε άλλωστε...

Η Μελίνα δεν ήταν, βεβαίως, αγία ούτε απέφυγε τα λάθη. Κι όσο ισχυρότερη μια προσωπικότητα τόσο εντονότερη είναι και η αντανάκλαση των σφαλμάτων της, αλλά και η υπενθύμιση της άυλης παρουσίας της. Ούτε η ίδια, εξάλλου, ζήτησε ποτέ από κανένα να τη συμπεριλάβει στο ορθόδοξο εορτολόγιο ούτε, πολύ περισσότερο, της καιγόταν καρφί για το πώς ήθελαν οι άλλοι γύρω της να ζει. Κι αν πρέπει οπωσδήποτε κάθε άνθρωπος που έχει βρεθεί κάτω από τα φώτα τής ράμπας να περνά ένα μήνυμα σε αυτούς που τον χειροκροτούν εκστασιασμένοι, η παρακαταθήκη τής Μερκούρη και της κάθε Μερκούρη που η λήθη δε μπόρεσε να αφανίσει από το συλλογικό μνημονικό δεν είναι άλλη από την αξία τής ελεύθερης, αδάμαστης φύσης η οποία θα κάνει αυτό που θέλει δίχως να λογαριάσει συνέπειες, εχθρούς ή πληγωμένες καρδιές που θα αφήσει στο πέρασμά της. Γι' αυτό και η Ελλάδα κρατά σήμερα μια σιωπηλή ενός λεπτού σιγή στη μνήμη τής Μελίνας. Γιατί σε αυτά τα 20 χρόνια που έχουν περάσει από το χαμό τής "Στέλλας", της "Ιλιας", της "Φαίδρας" έχουν λιγοστέψει ακόμα περισσότερο σε αυτόν τον τόπο τα σημεία αναφοράς, ενώ τα νεκροταφεία έχουν πράγματι πλημμυρίσει από αναντικατάστατους...